در آمار تفکيک شده شهداي جنگ نيز اختلافات بارزي ميان تعداد کل شهدا، اقشار شهيد و جنسيت آن‌ها ديده مي‌شود. نگاهي به آمار تفکيک شده شهدا که «ساجد» (سايت جامع دفاع مقدس) اعلام کرده، با آماري که «آجا» (پايگاه‌اطلاع رساني ارتش جمهوري اسلامي) منتشر کرده، گوياي اين اختلاف است.
به گزارش
پايگاه خبري تحليلي پيرغار، جانشين بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس ارتش آماري جديد از رزمندگان، شهدا و مجروحان جنگ تحميلي اعلام کرده که با برخي آمار منتشر شده از سوي مسئولان نظامي کشور تفاوت دارد. سرهنگ مجتبي جعفري جمعه شب در دوازدهمين يادواره يکصد شهيد منطقه مسجد جامع قم گفت که پنج ميليون ايراني در جنگ شرکت داشتند که ۱۹۰ هزار نفر کشته و ۶۷۲ هزار نفر مجروح شدند.
وي ترکيب نيروهاي نظامي ايران در دوران جنگ تحميلي را اينگونه برشمرد: «در اين جنگ ۲۱۷ هزار ارتشي، ۲ ميليون و ۱۳۰ هزار نيروي بسيجي به همراه ۲۰۰ هزار نيروي سپاه، شهرباني و ژاندارمري در مقابل تجاوز دشمن ايستادند.»
از ميان ۱۹۰ هزار شهيد جنگ تحميلي، به گفته سرهنگ جعفري، ۱۶ هزار نفر در جريان بمباران مناطق مسکوني به شهادت رسيدند و بقيه در جبهه‌هاي نبرد شهيد شدند. تعداد شهداي بسيجي ۸۵ هزار نفر و ارتشي ۴۸ هزار بودند. بيش از ۳۳ هزار دانش‌آموز و بيش از ۳۵۰۰ دانشجو هم طي اين هشت سال به شهادت رسيدند. روحانيت نيز با ۳۳۱۷ شهيد «به نسبت تعداد جمعيت خود ۱۲ برابر اقشار ديگر در اين جنگ شهيد داده است.» در اين دوران ۸۸ مسيحي، ۱۸ کليمي و ۹ زرتشتي در دفاع از خاک ميهن شهيد شدند و ۲ هزار تبعه غيرايراني نيز با حضور در جبهه‌ها به شهادت رسيدند.
وي با اشاره به ۶۷۲ هزار جانباز و ۴۲ هزار آزاده به عنوان يادگاران دوران دفاع مقدس افزود: «در اين جنگ طبق برآوردهاي اوليه بيش از يک هزار ميليارد دلار به ايران خسارت زده شد. سازمان ملل ميزان خسارت وارده به ايران را حدود ۲۰۰ ميليارد دلار برآورد کرده است. عراق با اين رقم خسارت موافقت نکرد و در نهايت با کارشناسي‌هاي انجام شده ميزان نهايي خسارت وارده به ايران ۹۷ ميليارد دلار تعيين شد.» جعفري با بيان اينکه اين خسارت بايد از عراق گرفته شود، افزود: «اکنون آمريکا نفت عراق را مي‌فروشد، لذا بايد بدون هيچ ملاحظه‌اي خسارت وارده به ايران را از عراق دريافت کرد.»
از ديگر آماري که جانشين بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس ارتش به آن‌ها اشاره کرد مربوط به تجهيزات و امکانات نظامي ايران بود: در آغاز جنگ ايران ۱۷۴۰ تانک داشت، در حالي که عراق از ۲۷۰۰ تانک برخوردار بود. در پايان جنگ تعداد تانک‌هاي ايران به ۱۰۰۰ عدد کاهش يافته اما تانک‌هاي عراقي به ۴۵۰۰ تانک رسيده بود. در آغاز جنگ تعداد هواپيماهاي ايران ۴۴۵ فروند و براي عراق ۳۳۲ فروند بود. در پايان جنگ، اين آمار براي ايران به ۶۵ فروند کاهش و براي عراق به بيش از ۵۰۰ فروند هواپيما افزايش پيدا کرد. تعداد هليکوپترهاي ايران در سال‌هاي نخستين جنگ ۵۰۰ فروند و براي ارتش عراق ۴۰ فروند بود که اين آمار در پايان جنگ براي ايران ۶۵ فروند و براي عراق ۱۵۰ فروند بود.
تعداد نيروهاي ايراني در اوايل جنگ بيش از ۳۶۵ هزار نفر و نيروهاي عراقي ۲۰۰ هزار نفر بودند. در پايان جنگ، شمار نيروهاي ايران به حدود ۴۰۰ هزار و تعداد نيروهاي عراق به بيش از يک ميليون نفر رسيده بود. در طي جنگ ۲۴۷ نيروي نظامي از کشورهاي مصر، سودان، تونس، مراکش، اردن، فلسطين، هند، امارات، ليبي، موريتاني، سومالي، نيجريه و الجزاير توسط نيروهاي ايراني به اسارت گرفته شدند. در دوران دفاع مقدس ۴۰ کشور عضو غيردائم شوراي امنيت شدند و در مجموع ۳۲۰ راي در مورد جنگ از سوي آنان داده شد که حتي يک راي هم به نفع ايران نبود.
آمار قبلي: حدود ۲۲۰ هزار شهيد
تعداد شهداي جنگ هشت ساله ايران و عراق پيش از اين در برخي آمار رسمي منتشر شده، بيش از ۲۰۰ هزار نفر برآورد شده بود. سردار محمد سوداگر، رئيس پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس در سوم مهر ۱۳۹۰ گفته بود «کل شهداي ما در جنگ ۸ ساله ۲۱۸ هزار نفر بود.» امير سرتيپ رسول بختياري، رئيس سابق دفتر مطالعات و تحقيقات جنگ ارتش هم در مهرماه ۱۳۹۰ مجموع شهداي جنگ با عراق را «۲۱۹ هزار نفر» اعلام کرده بود که ۱۷۳ هزار نفر در مناطق عملياتي و ۱۶ هزار نفر در بمباران‌هاي شهري شهيد شده بودند. آمار ۱۶ هزار شهيد بمباران مناطق مسکوني، با آماري که سرهنگ جعفري ارائه داده، مطابقت دارد، هر چند در رقم کل شهدا تفاوت آشکاري ديده مي‌شود. علاوه بر آن سرتيپ بختياري «بر اساس آمارهاي دقيق تهيه شده توسط بنياد شهيد کشور» گفته بود استان اصفهان با ۲۲۶۲۶ نفر رتبه اول را در زمينه تقديم شهيد دارد که با توجه به جمعيت آن زمان استان از هر ۱۴۶ نفر اصفهاني يک نفر در جنگ شهيد شده‌اند.
اما آماري که رئيس بنياد شهيد و امور ايثارگران در بهمن ماه سال قبل درباره تعداد شهداي جنگ ارائه کرد کمتر از رقم اعلام شده توسط سرتيپ بختياري بود که آمارش را مستند به تحقيقات اين نهاد کرده بود. به گفته محمدعلي شهيدي: «۲۲۲ هزار و ۸۵ شهيد تا ابتداي سال ۹۲ به ثبت رسيده است و بيشترين شهدا شامل شهيدان در جنگ تحميلي و ترور توسط کوردلان هستند که ۱۸ هزار نفر را شامل مي‌شوند.» با کسر آمار شهداي ترور که ۱۸ هزار نفر برآورد شده، آمار شهداي جنگ طبق گفته رئيس بنياد شهيد، حدود ۲۰۴ هزار نفر ارزيابي مي‌شود. شهيدي تعداد خانواده‌هاي شهيدان را بالغ بر ۵۰۰ هزار نفر خواند و گفت حدود ۵۰۵ هزار جانباز از دوران جنگ تحميلي در کشور وجود دارد که خانواده‌هاي اين جانبازان حدود دو ميليون نفر هستند، تعداد آزادگان هم ۴۲ هزار نفر است و در مجموع سه ميليون و ۲۰۰ هزار نفر خانواده شهيد و ايثارگر وجود دارد. اما آماري که مسوول نمايندگي ولي‌فقيه در سپاه محمد رسول‌الله(ص) تهران در مهر ۹۰ اعلام کرد، شباهتي به آمارهاي بنياد شهيد نداشت. طبق اعلام حجت‌الاسلام عبدالعلي گواهي، تعداد شهداي جنگ تحميلي ۲۲۰ هزار نفر بود؛ آمار جانبازان ۴۰۰ هزار نفر که ۱۰۰ هزار نفر آن جانبازان شيميايي بودند. بر اساس اين آمار، تعداد شهداي معلم ۳۷۰۰ نفر بود، شهداي روحاني ۴۵۰۰ نفر، پزشکان و پرستاران شهيد ۲۷۰۰ نفر و شهداي دانش‌آموز هم ۳۶ هزار نفر.
آمار محسن رفيق‌دوست، وزير سپاه پاسداران در دوره جنگ، با اين ارقام تفاوت دارد. به گفته او «ما نزديک به ۲۲۰ هزار شهيد داشته‌ايم که از اين ميان شهداي ما در ۶ سال بعد از فتح خرمشهر شايد رقمي نزديک به ۶۰، ۷۰ هزار نفر باشد. از اين ۲۲۰ هزار شهيد، ۷۰ هزار نفر شهداي انقلاب هستند، که من معتقدم کمتر هم هستند. تعداد زيادي از اين شهدا، شهداي کردستان بودند، ما در کردستان شهداي زيادي داديم. شهداي جنگ در طول ۸ سال شايد ۱۲۰ هزار نفر باشند که ۵۰، ۶۰ هزار نفر آن‌ها مربوط به همان حمله اولي عراق و دفاع ما بود.» (گفت‌و‌گو با خبرآنلاين، ۸ مهر ۱۳۹۱)
آمار ميليوني شهدا؟!
پيش از اين آماري درباره شهداي ميليوني جنگ تحميلي اعلام و منتشر شده بود. سرلشکر سيد يحيي رحيم صفوي، دستيار و مشاور عالي نظامي فرمانده معظم کل قوا، ۲۹ شهريور سال گذشته در سخنان پيش از خطبه‌هاي نماز جمعه تهران گفته بود: «بر اساس منابع خارجي نزديک بر يک ميليون کشته و شهيد از کشته‌هاي عراقي تا شهداي ايراني وجود دارد.» در اول مهر ۱۳۹۱ هم خبرگزاري مهر به نقل از رئيس جمعيت هلال‌احمر عراق نوشت جنگ عراق عليه ايران بيش از دو ميليون کشته و زخمي براي دولت بعث به همراه داشت. پيش از اين، امير سرتيپ بختياري، رئيس سابق دفتر مطالعات و تحقيقات جنگ ارتش آمار يک ميليوني شهداي جنگ هشت ساله را «غيرواقعي» خوانده بود.
آيت‌الله هاشمي رفسنجاني، رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام نيز در خرداد ۱۳۹۰ با اشاره به آمار ارائه شده در مورد شهدا گفته بود: «شنيده مي‌شود که از تعداد شهدا ارقام نجومي بيان مي‌شود که اين موضوع صحت ندارد. مجموع شهدا از ابتداي قيام در سال ۴۰ به بعد تا دوران جنگ و بعد از آن و بمباران و همه حواشي آن به ۲۰۰ هزار نفر شهيد نمي‌رسد که بيشتر آن‌ها در بمباران و قبل از انقلاب شهيد شدند. بنابراين صحبت از ميليون‌ها شهيد در اين دوران درست نيست.» آنچه هاشمي رفسنجاني بيان کرده، کمترين آمار شهداي جنگ است؛ چرا که اشاره‌اش به کمتر از ۲۰۰ هزار شهيد، کل شهداي انقلاب، جنگ، ترور، بمباران مناطق مسکوني و... را در بر مي‌گيرد.
اختلاف آمار تفکيک شده شهدا
در آمار تفکيک شده شهداي جنگ نيز اختلافات بارزي ميان تعداد کل شهدا، اقشار شهيد و جنسيت آن‌ها ديده مي‌شود. نگاهي به آمار تفکيک شده شهدا که «ساجد» (سايت جامع دفاع مقدس) اعلام کرده، با آماري که «آجا» (پايگاه‌اطلاع رساني ارتش جمهوري اسلامي) منتشر کرده، گوياي اين اختلاف است.
آمار ساجد (سايت جامع دفاع مقدس)
آمار کلي شهداي جنگ تحميلي: ۲۱۳۲۵۵ نفر
آمار تفکيک شده شهدا:
درگيري مستقيم با دشمن: ۱۵۵۰۸۱ نفر
حملات دشمن به شهر‌ها: ۱۶۱۵۴ نفر
حوادث متفرقه: ۱۱۸۱۴
ساير موارد: ۹۸۸۹ نفر
مجرد: ۱۵۵۲۵۹ نفر
متأهل: ۵۵۹۹۶ نفر
۱۴ ساله و کمتر: ۷۰۵۴ نفر
۱۵ تا ۱۹ ساله: ۶۵۵۷۵ نفر
۲۰ تا ۲۳ ساله: ۸۷۱۰۶ نفر
۲۴ تا ۲۹ ساله: ۲۲۷۰۳ نفر
۳۰ ساله و بالا‌تر: ۳۰۸۱۷ نفر
آمار شهدا به تفکيک نوع شغل:
۱- سپاه پاسداران انقلاب اسلامي
کادر (پاسدار): ۲۳۱۹۹ نفر
سرباز: ۱۶۷۳۸ نفر
۲- ارتش جمهوري اسلامي
کادر (ارتش): ۹۰۸۹ نفر
سرباز: ۳۶۹۶۵ نفر
۳- نيروي انتظامي جمهوري اسلامي
کادر (نيروي انتظامي): ۲۹۲۶ نفر
سرباز: ۵۶۷۲ نفر
۴- شغل آزاد: ۳۱۶۷۴ نفر
۵- دانش‌آموز: ۳۲۲۷۵ نفر
۶- دانشجو: ۲۶۰۸ نفر
۷- روحاني: ۲۷۴۲ نفر
۸- بيکار: ۶۱۲۸ نفر
۹- دولتي: ۲۶۲۹۳ نفر
۱۰- بسيج ويژه: ۲۳۲۹ نفر
۱۱- خانه‌دار: ۳۱۳۶ نفر
۱۲- کودک: ۲۹۰۶ نفر
۱۳- غيرايراني: ۴۵۶۵ نفر
آمار آجا (پايگاه اطلاع‌رساني ارتش جمهوري اسلامي ايران)
آمار کلي شهداي جنگ تحميلي: ۱۸۸۰۱۵ نفر
آمار تفکيک شده شهدا:
جبهه‌هاي جنگ: ۱۷۲۰۵۶ نفر
حملات هوايي و موشکي: ۱۵۹۵۹ نفر
مجرد: ۱۳۳۷۷۰ نفر (۷۱ درصد) و بقيه متاهل
زن: ۶۴۳۷ نفر
۱۶ تا ۲۰ ساله: ۴۴ درصد
۲۱ تا ۲۵ ساله: ۳۰ درصد
۲۶ تا ۳۰ ساله: ۸ درصد
ميانگين سن شهدا: ۲۳ سال
مسيحي: ۷۲ نفر
کليمي: ۱۱ نفر
زرتشتي: ۶ نفر
آمار شهدا به تفکيک نوع شغل:
بسيج: ۴۳ درصد
ارتش: ۲۶ درصد (۴۸۰۰۰ نفر)
سپاه: ۲۱ درصد
شغل آزاد: ۱۸.۱ درصد آزاد
ناجا: ۳ درصد
روحاني: ۳.۱ درصد
جهاد سازندگي: ۲.۱ درصد
دانشجو: ۲.۱ درصد
*تاريخ ايراني